Tại sao tiếng Việt không gọi là CỬA HÀNG HÒM mà lại gọi TRẠI HÒM ?

Đang trên đường đi học về, con trai thấy 2 chữ “TRẠI HÒM”, liền hỏi:

– Trại hòm là gì ha ba?

– À! Trại hòm là nơi bán hòm con ạ.

– Dạ. Vậy, tại sao không gọi là “CỬA HÀNG HÒM” hả ba?

Để trả lời cho bé câu hỏi “Trại hòm là gì?” thì đơn giản. Chỉ cần nói “là nơi đóng hòm, bán hòm”. Nếu bé lớn có vốn từ nhiều và hỏi tiếp “Vậy, tại sao không gọi là cửa hàng hòm?” thì mình có thể giải thích kĩ hơn một chút là “Khi định danh – đặt tên cho sự vật, hiện tượng thì người Việt thường phân loại khá chi tiết, cụ thể. Để chỉ nơi mua bán hàng hoá với quy mô nhỏ thì gọi là cửa hàng/ tiệm, như: cửa hàng quần áo, tiệm vàng,… nhưng nếu nó nằm trong một khu buôn bán lớn có tổ chức như siêu thị, chợ truyền thống thì có thể gọi là sạp, quầy, hàng,… như: sạp quần áo, quầy thuốc tây, hàng thịt,… Còn trường hợp chỉ nơi đóng hoặc bán hòm thì tiếng Việt gọi là TRẠI”. Nghe đến đây chắc rối não, đảm bảo bé không hỏi gì thêm nữa. 😀

Quả thật tìm nguồn gốc từ TRẠI để giải thích tại sao dùng từ này thì khó thật. Một vấn đề tưởng chừng đơn giản nhưng thực ra khó nhằn ra phết. Chỉ có những ai hay quan tâm tìm hiểu về từ nguyên học mới giải thích được cặn kẽ trường hợp này. Ban đầu tôi nghĩ có khi nào đây là từ Việt cổ đồng âm với từ Hán Việt chăng, nhưng tra từ điển tiếng Việt cổ không tồn tại mục từ này. Thế là, đành lên hỏi ông google thì hiển thị rất nhiều kết quả, nhưng toàn là dịch vụ tang lễ 😅. Thôi! Chịu khó tra cứu và cho não tập thể dục một chút vậy.

TRẠI là từ Hán Việt (chữ Hán 寨) có 3 nghĩa: 1) Lều dựng để ở tạm tại một nơi chỉ đến một thời gian rồi đi. Ví dụ: Cho quân lính lập trại ở chân núi; Cắm trại bên bờ suối; trại hè,… 2) Khoảng đất ở đồng hoặc ở núi có tính biệt lập để khẩn hoang, chăn nuôi,… Ví dụ: trại chăn nuôi, trại nhân bò giống, trại cá,… 3) Nơi tổ chức để nhiều người đến ở tập trung trong một thời gian theo một yêu cầu nhất định. Ví dụ: trại an dưỡng, trại mồ côi, trại giam,…

Rất có thể, trước đây cha ông ta thường dựng một cái lán (lều) tách biệt với nơi dân cư để đóng hòm và phục vụ việc mai táng nên người Việt gọi là TRẠI chăng? Nếu như vậy thì đúng với nghĩa thứ hai đã nêu ở trên.

Đây quả là một thứ đặc biệt, đặc biệt ở chỗ cả người mua và người bán không ai muốn chính sách khuyến mãi như mua 1 tặng 1, mua cái to khuyến mãi cái nhỏ 😂 và được biết rằng không ai trả giá khi phải đi mua nó 😎

P/S: Tiếng Anh dùng “coffin shop” và tiếng Trung Quốc dùng “棺 材 店”. “shop” = “店” đều có nghĩa là tiệm, cửa hàng.

Lê Văn Trung